Rustdam is een naam vanuit het verre verleden waarin men nog met paard en wagen over de Zuidbuurt reed. Zo konden de mensen hun paard te rusten zetten op de dam van deze boerderij en gingen men te voet verder naar de RK kerk St. Jan, die iets verder aan de Zuidbuurt staat. De boerenwoning die uit een zomer- en winterhuis bestaat, werd bewoond door de familie van de Velde, die de woning in 1877 en in 1880 in z’n geheel herbouwde met alle zorg, wat nu nog te zien is aan de sierlijke overstek, bijzondere knipvoeg en de vele ramen in de voorgevel.
In het zomerhuis werd de kaas gemaakt. Zodra de koeien buiten liepen werd de kaas gerijpt in de huisstal (na te zijn schoongemaakt natuurlijk!) Er is op deze boerderij altijd kaas gemaakt. In de gewelfde kelder is nog een gemetselde pekelbak te vinden. Daarin werden de kazen van zout voorzien en de koperen melkmouwen deden dienst om de melk te laten opromen zodat de volgende dag de Leidse kaas geproduceerd werd van de afgeroomde (magere) melk. Boven de kelder bevindt zich een opkamer, waarin nog de enige bedstee bewaard is gebleven en waar de luiken aan de binnenzijde, de twee ramen nog kunnen blinderen.
In 1944 is de boerderij overgedaan aan Gijsbertus Versteegen, die in 1954 eigenaar werd van Rustdam. Hij trouwde met Johanna Vink en samen kregen zij 13 kinderen waarvan zoon Jan, op de leeftijd van 16 jaar, thuis kwam te werken omdat vader Gijsbertus plotseling kwam te overlijden. Moeder Johanna heeft met alle kracht en inzet van alle kinderen het bedrijf toch kunnen opbouwen tot een boerenbedrijf met kaasmakerij. Zij heeft, naast het grootbrengen van de kinderschaar, ruim 40 jaar een boerenkaas gemaakt die in de verre omtrek bekend stond als de smaakvolle ‘Rustdamkaas’.
In 1982 werd de boerderij opgesplitst. Zo kwam moeder Johanna in het zomerhuis te wonen, nadat het geheel verbouwd was. Zoon Jan ging samen met zijn vrouw in het winterhuis wonen. De huisstal met het rietendak, die aan het winterhuis vaststaat, kon toen omgebouwd worden tot kaasmakerij. Moeder Johanna heeft de fijne kneepjes van het vak over kunnen brengen aan haar zoon en schoondochter die op haar beurt ruim 25 jaar de Zoeterwoudse Boerengoudse Rustdam-kaas heeft gemaakt. In de jaren 80 onstond een inpandig weidewinkeltje en werden de kaas, (karne)melk, kwark en eieren daar verkocht.
Het winkeltje is inmiddels gesloten (september 2007). De regelgeving en de lichamelijke belasting maakte het steeds moeilijker om aan de grote vraag van allerlei zelfgemaakte producten te voldoen. Er werd besloten om de professionele kaasmakerij om te bouwen tot hobby kaasmakerij en zo de bezoekers van Rustdam de mogelijkheid te bieden om eens zelf een kaasje te maken. Inmiddels is er geen kaasmakerij meer.
In het voorjaar van 1993 kwam er een SVR-camping rondom de boerderij. Menig toerist weet Zoeterwoude inmiddels te vinden met hun caravan of tent. In de afgelopen jaren is de mini-camping uitgegroeid tot een weelderige groene camping met 25 plaatsen. Mens en dier ontmoet elkaar op een boerderij waar het boeren nog steeds een manier van leven is.
Het jaar 2009 en 2010 stonden in het teken van een nieuwe uitdaging. Het project ‘Gezond bezig op het platteland’. De oude, nostalgische, schapenstal werd afgebroken en heeft plaats gemaakt voor een multifunctionele ruimte ‘De Rustdamstal’ in de vertrouwde boerenstijl. De activiteiten op de boerderij zijn daardoor uitgebreid met een diversiteit aan mogelijkheden, zoals kookworkshops, vergaderingen, verhuur van de ruimte voor allerlei mogelijke doeleinden.
Heden ten dagen……
